Een sprookjeshuwelijk zou hij het niet noemen, zijn relatie met zijn echtgenote Monica. ‘We hadden een vrij normaal huwelijk, al ging het de laatste jaren niet meer zo goed tussen ons. We leefden naast elkaar. Ik had mijn interesses en bezigheden, zij had die van haar. Mijn huwelijk met Monica was mijn derde huwelijk. Ik zou nooit meer de stap gezet hebben om voor een derde keer te scheiden. Ik ben met brugpensioen en dacht: met een beetje wederzijdse tolerantie kunnen we samen wel oud worden. Maar het is dus helemaal anders uitgedraaid.'

Jan leerde Monica begin jaren 90 kennen. ‘Monica werkte als een soort au pair bij mijn zus, die toen ernstig ziek was en niet voor haar kinderen kon zorgen. Ik was nog getrouwd met mijn tweede echtgenote, met wie ik twee kinderen heb. Monica is na een aantal maanden teruggekeerd naar Indonesië, omdat haar verblijfsvergunning was verstreken.'

Pil en tampons

‘In die periode is mijn tweede huwelijk op de klippen gelopen. Mijn vrouw verliet me en ik bleef achter met twee kinderen, die toen ongeveer twaalf jaar waren. Ik had heel wat moeilijkheden met de opvang van de kinderen omdat ik in ploegen werkte in de fabriek. Mijn zus had een idee: Waarom vraag je niet of Monica naar hier wil komen als gezinshulp? Ik heb dan contact gezocht met haar, en ben haar ook gaan opzoeken in Indonesië. Langzaamaan is er een relatie ontstaan en uiteindelijk heb ik haar naar België gehaald. Dat was niet eenvoudig. Het Belgische gerecht had grote twijfels over de echtheid van haar geboorteakte en haar identiteitspapieren, maar uiteindelijk hebben ze het toch aanvaard. In 1993 zijn we dan getrouwd.'

Jan had in al die jaren geen enkele reden om te twijfelen aan het geslacht van Monica. ‘Ik vond haar een aantrekkelijke dame, op en top vrouw. Ze had helemaal geen mannelijke trekken', zucht hij. ‘Toen we echt een relatie aangingen – zij was toen 27 jaar oud – heb ik haar wel gevraagd of ze kinderen wilde. Ze antwoordde dat ze geen kinderen wilde. Daar was ik eigenlijk wel blij om, want ik was al 44 en ik had al vier kinderen uit mijn twee eerste huwelijken. Ik heb me er nooit vragen bij gesteld. Ze heeft al die jaren trouwens de pil genomen, en ze deed ook altijd alsof ze menstrueerde. Ze gebruikte tampons en maandverband. Allemaal om de waarheid voor mij verborgen te houden. Ook tijdens het vrijen heb ik nooit iets gemerkt. Al begrijp ik nu wel waarom ze altijd glijmiddel gebruikte. Dat is blijkbaar typisch iets voor mannen die tot vrouw zijn omgebouwd.'

Jan en Monica hadden jarenlang een normaal gezin. ‘Ze is altijd heel goed geweest voor de kinderen. De kinderen zagen haar niet als hun moeder, maar wel als een grote zus of een goede vriendin. Ze kon ook fantastisch koken. Als we volk over de vloer kregen, toverde ze in geen tijd een feestmaal op tafel. Poetsen en strijken kon ze dan weer niet zo goed. (lacht) Maar dat was geen probleem, want als alleenstaande man met kinderen had ik wel geleerd om dat soort huishoudelijke klussen op te knappen.

Ik wilde ook helemaal niet dat Monica zich gedroeg als de onderdanige huisvrouw, hoewel dat er echt zit ingebakken bij Indonesische vrouwen. Ik heb haar altijd aangemoedigd om ook een eigen leven uit te bouwen en te gaan werken bijvoorbeeld. Ze heeft wel wat parttime jobs gedaan in de horeca, maar ze had het bijzonder lastig om vast werk te vinden. Gelukkig heb ik altijd een goede job gehad.'

Minuscule topjes

De laatste jaren ging het bergaf met de relatie. ‘Monica begon heel erg te veranderen', zegt Jan. ‘Ze had eindelijk een vaste job gevonden en begon opnieuw uit te gaan. Mijn oudste zoon kwam haar dan wel eens tegen in een discotheek. Ze begon ook heel opzichtige kledij te dragen. Van die ultrakorte rokjes of minuscule topjes, zodat de buik helemaal bloot bleef. Op zekere moment is ze ook enorme bedragen beginnen uitgeven aan dure sacochen. En ze had wel honderd paar schoenen. Ik vond dat raar, maar ik had weinig zin om daar problemen over te maken. Zolang het binnen de perken bleef, kon ik dat nog wel verdragen. Maar na verloop van tijd begonnen we toch uit elkaar te groeien. In het weekend zag ik haar zelden. Ze vertrok op vrijdag en ik zag haar pas zondag terug.'

Jan zag het gedrag van zijn vrouw met lede ogen aan, maar op dat moment twijfelde hij niet aan het geslacht van Monica. ‘Die twijfels zijn er pas gekomen nadat een nicht van Monica allerlei roddels begon rond te strooien. Zo vertelde een vriend van me dat hij gehoord had dat Monica eigenlijk een geopereerde man was. Ik kon dat niet geloven. Ook mijn zoon hoorde gelijkaardige geruchten. Ik merkte in die periode ook dat Monica contact zocht met andere, veel jongere mannen in Antwerpen. Toen ik op een avond nog maar eens geconfronteerd werd met allerlei amoureuze berichtjes die via Skype op de computer binnenkwamen, heb ik haar tegen de muur gezet en gezegd: Nu wil ik de waarheid weten. Ben jij een man? Ze heeft toen bekend dat ze als jongen geboren was en dat ze zich had laten opereren. Ze was nu een vrouw, en dus vond ze het niet nodig om mij te vertellen over haar verleden als man. Mijn wereld stortte in. Het is die avond tot een handgemeen gekomen. De politie is moeten langskomen.'

Naïeve sukkel

Jan ontdekte dat heel wat mensen uit zijn vriendenkring al die jaren wel wisten wie Monica precies was. ‘Ik heb die vrienden gevraagd waarom ze mij nooit iets verteld hadden. Waarom mocht iedereen dat weten, behalve ik, de naïeve sukkel? Ze hebben geen idee hoe het voelt om zoiets mee te maken. Dit is het ultieme verraad. Ik voel me aangerand, geraakt in mijn eerbaarheid. Het idee dat ik jarenlang het bed met haar gedeeld heb, vind ik afschuwelijk. Nu kan ik er al een beetje over praten, maar in het begin wist ik echt geen blijf met mijn schaamte. Ik ga nu bij een psychiater op bezoek om mijn emoties onder controle te krijgen.'

Jan heeft de procedure gestart om het huwelijk nietig te verklaren. ‘Een huwelijk dat nietig wordt verklaard, heeft nooit bestaan', vertelt zijn advocate Liliane Verjauw. ‘Die persoon heeft hem jarenlang doelbewust bedrogen, zelfs opgelicht. Vermoedelijk heeft ze ook valse stukken gebruikt om hier aan een verblijfsvergunning te geraken. Ook de kinderen, die jarenlang met haar hebben samengeleefd, zijn er kapot van.'

Onvergeeflijk

Jan en Monica wonen nog altijd onder één dak, maar wisselen geen woord meer. ‘Ik heb via een kortgedingprocedure geprobeerd om haar uit het huis te laten zetten, want voor mij is het ondraaglijk om met haar nog samen te leven. De rechtbank heeft die uitdrijving echter geweigerd. De voorzitster van de rechtbank heeft me tijdens die zitting trouwens tot in het diepst van mijn ziel beledigd. Mijnheer , zei ze. Maar ze is nu toch een vrouw? Ik had toen veel zin om me om te draaien en aan de andere aanwezige mannen te vragen: Hoe zouden jullie je voelen als ze je plots vertellen dat je vrouw eigenlijk een man is geweest? Je kan je niet voorstellen wat het met je doet. Ik ben nu 64 jaar en ik lijd aan een spierziekte die door al de stress verergerd is. Mocht me dit tien of twintig jaar geleden overkomen zijn, dan denk ik dat ik nu in de gevangenis zou zitten. Dan had ik haar – of hem – wat aangedaan. Maar nu kan ik fysiek niet eens tegen haar op. Maar ik vraag me af hoe die kereltjes met wie ze nu in bed duikt, gaan reageren als ze er achter komen dat ze eigenlijk een man is geweest. '

Jan wil maar één ding. Dat Monica uit zijn leven verdwijnt. ‘Ik wil niets meer met haar te maken hebben. Wat ze mij en mijn gezin heeft aangedaan, is onvergeeflijk.'