Iedere dag weer wordt in Vlaanderen zes hectare groen opgeofferd aan huizen, bedrijfsgebouwen en nieuwe wegen. Dat zijn twaalf voetbalvelden die dagelijks verdwijnen. De aangekondigde betonstop tegen 2050 die door de regering werd aangekondigd, zal niet volstaan. “We moeten in de toekomst ook kleiner gaan wonen, dichter bij het werk en in de nabijheid van openbaar vervoer”, waarschuwt geografe Lien Poelmans.

Tien jaar geleden al waarschuwde Poelmans in haar doctoraal proefschrift voor een doemscenario dat tegen 2050 op Vlaanderen afkomt: een situatie waarin 41 procent van de beschikbare open ruimte wordt ingenomen voor woon- en werkfuncties en mobiliteit. Huizen, bedrijven en verharde wegen, dus. Ten koste van landbouwgronden, parken en natuur- en recreatiegebieden. Ter vergelijking: in 1976 was nog maar 7 procent van die open ruimte volgebouwd.

12 voetbalvelden

Lien Poelmans werkt ondertussen als onderzoeker voor VITO (Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek) en volgt nog altijd het ruimtelijk beleid op de voet. “Hoe de situatie ondertussen is geëvolueerd, hangt af van welke meetnormen je hanteert”, zegt ze. “Volgens de meest recente kaart die voor Vlaanderen is gemaakt, is 33 procent van de open ruimte in Vlaanderen volgebouwd. Privétuinen, recreatiegebieden en parken zijn weliswaar in dat percentage opgenomen. Tussen 1985 en 1997 verloren we 12 hectaren groen per dag. Sinds 2002 is dat nog gemiddeld 6 hectaren - wat toch nog altijd overeenkomt met 12 voetbalvelden per dag.”

Overstromingen

Vooral landbouwgebied verdwijnt zienderogen. “De oppervlakte van natuurgebieden die onder beheer staan van natuurorganisaties of de overheid is weliswaar wat gegroeid, maar er is sowieso minder groen. Dat betekent ook dat de biodiversiteit van fauna en flora onder druk komt te staan en dat de bufferzones voor overtollig water krimpen. Dat hebben we de afgelopen dagen nog gemerkt met de overstromingen.”

Vlaanderen scoort slecht in vergelijking met de meeste andere Europese landen. “In Wallonië bijvoorbeeld is maar 15% van de openbare ruimte volgebouwd”, zegt Poelmans. “In Nederland is het ongeveer even veel als bij ons. Maar onze bovenburen pakken hun ruimtelijke ordening natuurlijk al heel lang op een andere manier aan”.

Betonstop

Dat de regering tegen 2050 een betonstop heeft afgekondigd, vindt Lien Poelmans uiteraard een positieve zaak. “Een nulgroei van de openbare ruimte volstaat echter niet”, zegt ze. “Waar nog zal worden gebouwd en op welke manier is even belangrijk. Zo zal men moeten streven naar een inkrimping van de grootte van de bouwkavels. Villa’s op uitgestrekte domeinen, zoals in bijvoorbeeld Keerbergen, zijn nu al moeilijk verkoopbaar. Als dergelijke terreinen worden opgedeeld, kunnen er meer mensen op wonen”.

“Opvallend in Vlaanderen is ook dat teveel huizen op een afgelegen plek zijn gebouwd. Dat brengt mee dat je zonder wagen nergens heen kan. Mensen zullen moeten leren om dichter bij het werk te wonen of in de buurt van een station of ander openbaar vervoer.Die geïsoleerde woningen kosten de overheid bovendien onredelijk veel geld omdat nutsleidingen, rioleringen en wegen moeten worden gelegd die maar een of enkele huizen ten goede komen”, aldus Poelmans.