Het NICC – het Nationaal Instituut voor Criminalistiek en Criminologie – heeft de fabrikant van de speekseltests om uitleg gevraagd. De onderzoekers willen een verklaring voor een opvallende stijging van het aantal vals-positieve speekseltests op drugs in het verkeer. In 2014 en 2015 bleek telkens 7,8 procent van de positieve speekseltests achteraf te worden tegengesproken door de verplichte bloedcontrole. Uit een parlementaire vraag van Kamerlid Sabien Lahaye-Batthue (Open VLD) blijkt dat aantal vals-positieve speekseltests in 2016 plots opgelopen tot meer dan 11 procent. De ­bestuurders hadden allemaal hun rijbewijs voor 12 uur moeten inleveren maar gingen daarna vrijuit.

Bij het NICC denken ze dat de stijging te wijten kan zijn aan een hogere gevoeligheid van de speekseltest voor cocaïne, waardoor cocaïne in het speeksel veel langer opspoorbaar zou zijn dan in bloed. “Maar dat is een ­hypothese”, zegt Edward Landts­heere, woordvoerder van justitie. “We wachten nu op de cijfers voor 2017 om te zien of de stijging zich doorzet.”

Geen arts meer nodig

Aan het nut van de speekseltests wordt niet getwijfeld. Integendeel: justitie investeert er volop in. Voor 2017 is een budget voorzien van 432.000 euro, goed voor 36.000 tests. Omdat ze zo gemakkelijk te hanteren is, heeft de speekseltest sinds de invoering in 2010 ­geleid tot een verdubbeling van het aantal drugstests in het verkeer.

De bloedcontrole zal wel verdwijnen. Justitie wil ze vervangen door een tweede, complexere speekselcontrole in een lab. Binnenkort komt er een openbare aanbesteding voor ‘speekselcollectoren’. Volgens de justitiewoordvoerder zal de politie dan veel efficiënter kunnen controleren. “Nu moet er telkens een arts worden opgetrommeld na een positieve speekseltest. De speekselcollectoren zullen agenten zelf kunnen hanteren. De lab-analyse zal dan uitmaken welke drugs de ­betrokkene gebruikt heeft en hoeveel nog in het lichaam aanwezig is.”

De speekselcollectoren zullen ­wellicht nog een jaar op zich laten wachten.