Onze zeeën en oceanen zitten nu al vol plastic en het wordt altijd maar erger: elk jaar komt er tot 12 miljoen ton bij. Vooral via de rivieren komt het in zee terecht. Boosdoeners zijn plastic verpakkingen, zakjes, visnetten, maar ook kleine plasticdeeltjes die in tandpasta, zeep of cosmetica zitten en vezels van onze synthetische kleren. En het grote probleem: plastic breekt niet of nauwelijks af. “We kunnen alleen maar vermijden dat het in het ­water terechtkomt”, zegt professor Colin Janssen (UGent). Hij hielp samen met een team van wetenschappers mee aan het actieplan van staatssecretaris van de Noordzee Philippe De Backer. Want volgens de professor is het 5 voor 12. “De Noordzee is een tikkende tijdbom, maar we weten niet wanneer die gaat ontploffen. Het heeft gevolgen voor het ecosysteem én op lange termijn ook voor onze gezondheid. Ik ben hier zeer bezorgd over”, zegt hij.

De vervuiling doodt per jaar niet alleen anderhalf miljoen dieren, die verstrikt raken of stikken. Aangezien plastic afbreekt in heel kleine deeltjes, zitten zeevruchten en vissen er ook vol van. Vooral door het eten van zeevruchten komen die ook in ons lichaam terecht. Het effect daarvan op onze gezondheid is nog niet bekend.

Boodschap van zowel professor Janssen als De Backer: iedereen moet nu de knop omdraaien. “Onze Noordzee mag geen soep van plastic worden”, zegt het liberale regeringslid. Hij stelde als eerste verantwoordelijke beleidsmaker een actieplan op voor alle niveaus: van steden en gemeenten over Vlaanderen tot federaal. Aangezien 95 procent van al het afval in zee plastic is, moet vooral daar werk van worden gemaakt. Alleen al plastic zakjes en verpakkingen aanpakken, zou volgens Janssen al een grote stap vooruit beteken. “Ook de microplastics in cosmetica of zeep vallen perfect te vervangen. Stop ermee.” De Vlaamse regering werkt al een tijdje aan een verbod op plastic zakjes, maar is het er onderling nog altijd niet over eens. “We moeten dringend nadenken over het eenmalig gebruik van plastic”, zegt ook Philippe De Backer.

Nog een opvallende vaststelling van Janssen: onze waterzuiveringsinstallaties moeten ons water zuiveren, maar de kleine plasticdeeltjes worden er maar voor de helft uitgehaald. Resultaat is dat de 5.000 microplasticdeeltjes die u en ik dagelijks het milieu insturen – alleen al door te douchen verdwijnen er zo’n 2.000 door onze afvoer – maar voor de helft worden tegengehouden. Geen wonder dus dat in de zeeën ook tot 4.000 meter diep plastic wordt gevonden.