Niet onverwacht, al was het eind september toch een teleurstelling voor de actiegroep Recht Op Lucht, die ijvert voor gezonde en zuivere lucht. Ze had 350 Antwerpenaars verzameld om een strafklacht in te dienen bij het parket tegen de stad en de Vlaamse overheid, die ze verwijt te weinig te doen. Maar het parket besloot de zaak te seponeren. Er was te veel twijfel over het oorzakelijke verband, oordeelde het parket.

Maar de actiegroep blijft niet bij de pakken zitten. “In 2019 alleen al kende ons land 6.500 vroegtijdige overlijdens door luchtvervuiling”, zegt woordvoerder en mede-initiatiefnemer Tom Cox. “In Antwerpen alleen al krijgen duizend mensen per jaar astma, en nog eens veertig Antwerpenaars krijgen longkanker. We willen het fundamentele recht op gezonde lucht afdwingen, en daardoor pakken we het nu anders aan.”

Heb jij klachten?

Daarom doen ze een oproep. “Heb je gezondheidsklachten die met luchtvervuiling te maken hebben of voel je op een andere manier de gevolgen van luchtvervuiling? Laat het ons dan zeker weten. Dat kan via onze eigen site of via de site van ClientEarth, waarmee we samenwerken”, aldus Cox nog.

Om de actie kracht bij te zetten, verdeelt de groep zaterdag tienduizend exemplaren van hun nieuwsbrief Luchtpost, waarin de actie ook verder wordt toegelicht.

Ineos

ClientEarth is een bekende internationale ngo, die strijdt voor een gezonder leefmilieu. In ons land is ze onder meer bekend vanwege haar tegenstand tegen het Project One van chemiebedrijf Ineos. Haar werkterrein is de rechtbank. Zo hield ze al met succes de kap tegen van bomen die plaats moesten ruimen.

Alle getuigenissen zullen in de loop van volgend jaar gebundeld worden, waarna opnieuw juridische stappen kunnen worden gezet. Geen strafprocedures meer. “Wat is onze eis nu?” aldus Cox. “Dat veiligere normen worden vastgelegd, zodat burgers niet blootgesteld worden aan de gevaarlijke luchtverontreiniging. De bestaande wetgeving is niet in lijn met wat nodig is om een gezonde leefomgeving af te dwingen.”

Medische experten

Hoe gaat dat concreet in zijn werk gaan? “Mensen die real life impact van luchtvervuiling hebben, zullen vooraan en centraal staan in deze zaak”, zegt Client Earth-advocate Irmina Kotiuk. “Met hun toestemming verzamelen we hun verhalen en delen we die met medische experten om te bepalen of hun gezondheidsproblemen gelinkt kunnen worden aan luchtvervuiling.”

“We voelen dat mensen verplicht worden vervuilde lucht in te ademen, en dat dit genegeerd wordt door de Belgische autoriteiten aangezien de huidige limieten voor de luchtkwaliteit niet gebaseerd zijn om het recentste wetenschappelijk advies.”

Antwerpen scoort slecht

Hoe komt de organisatie in Antwerpen terecht? “Antwerpen heeft een van de hoogste niveaus qua luchtvervuiling en de tweede hoogste sterftegraad van Europese steden door stikstofoxiden. We reiken nu evenwel niet alleen de hand naar de Antwerpenaar, we werken ook samen met lokale gemeenschappen in Wallonië en Brussel. Luchtkwaliteit is een nationaal probleem dat nationale oplossingen vereist.”