Andreas en Gerrit zijn naast dorpsgenoten goede vrienden. Maar beiden zijn ook cultuurhistoricus en docent erfgoedstudies, Andreas aan de KU Leuven en Gerrit aan de Universiteit Antwerpen. Ze hebben elkaar dus ook als collega’s gevonden. “Door onze gezamenlijke interesse in toerisme en erfgoed ontstond tijdens één van onze reizen het idee om een boek te schrijven over de evolutie van het toerisme in ons land. Er wordt wel eens neergekeken op België als vakantiebestemming maar vroeger was het een absolute topbestemming”, zegt Gerrit.

Uiteraard mag het toerisme aan de kust niet ontbreken als het over reizen in België gaat. “Ons kusttoerisme is ontstaan dankzij de Britten. Aan het einde van de achttiende eeuw gingen zij op zoek naar andere stranden om hun vakanties door te brengen. In hun zoektocht belandden ze bij ons. Oostende groeide uit tot één van de meest mondaine badsteden van Europa.”

Motieven

De auteurs fileren de geschiedenis van het toerisme op zeer uiteenlopende vlakken. “We tonen bijvoorbeeld aan dat toerisme verschillende motieven had. Denk onder andere aan het oorlogstoerisme zoals in Ieper waarbij families gesneuvelden een eerbetoon willen brengen. Onder het religieus toerisme vallen de bedevaarten, bijvoorbeeld naar Banneux, en er is natuurlijk het reizen voor de ontspanning. Maar in praktijk zien we dikwijls een combinatie van motieven”

“Terwijl reizen ook een nationalistisch kantje kan hebben”, voegt Andreas er aan toe. “Toen de oostkantons na de Eerste Wereldoorlog bij België werden gevoegd, zetten de reisorganisaties de Belgen meteen aan om er op bezoek te gaan.”

Wanneer het over kunststeden gaat, mag Antwerpen uiteraard niet ontbreken. “Antwerpen is een mooi voorbeeld van hoe steden zich als merk verkopen. Dat Antwerpen in 1993 culturele hoofdstad van Europa was, zorgde voor een enorme impact. Maar de zogenaamde citymarketing werd al veel eerder bedreven. Tijdens de Wereldtentoonstelling van 1894 in Antwerpen hadden de mensen een grote interesse in het verleden. Antwerpen liet daarom een historische stad bouwen in hout en papier-maché en de handelaars staken zich in middeleeuwse kostuums”, vertelt Gerrit.

Vooruitblik

Om de tweehonderd jaar rond te maken, blikken de cultuurhistorici even vooruit naar 2030. “Het is een voorzichtige vooruitblik. Door corona heeft het binnenlands toerisme hoge toppen bereikt en dachten we even dat we anders gingen reizen. Het zou gedaan zijn met overvolle toeristische trekpleisters zoals Venetië en Barcelona. Maar we zien dat oude patronen ondertussen helemaal terug zijn”, besluit Andreas.

Bestemming België. Een geschiedenis van toerisme in dertien etappes (1830-2030) verscheen bij Ertsberg en kost 27,50 euro. Het boek kan online worden aangekocht of in de boekhandel.