De verhardingsgraad – het percentage van de totale oppervlakte van een gemeente, provincie, wijk… dat verhard is – is gebaseerd op de BodemAfdekkingsKaart van 2021, die onder meer tot stand komt met informatie via artificiële intelligentie.

Bij verharding gaat het vooral om gebouwen, terrassen, wegen en parkeerterreinen. Door verharding gaan de essentiële ecosysteemfuncties van de bodem verloren, wat nefast is voor de biodiversiteit. De bodem kan geen water meer opnemen of de grondwatervoorraad niet aanvullen. Door de klimaatverandering zorgen versteende oppervlaktes voor extra opwarming, hitte-eilanden en verdroging. Meer verharding verhoogt bij extreem weer de kans op overstromingen omdat het water sneller wordt afgevoerd.

In Vlaanderen steeg de verhardingsgraad in de periode 2013-2021 gestaag van 14,1 procent tot 15,5 procent. Antwerpen scoort met 17,6 procent het ‘slechtst’ als provincie, gevolgd door Oost-Vlaanderen (16 procent), West-Vlaanderen (15,1 procent), Vlaams-Brabant (15,7 procent) en Limburg (13,6 procent).

Op gemeentelijk niveau is Drogenbos de koploper wat verharding betreft. 56,6 procent van die Vlaams-Brabantse gemeente is verhard. Het is samen met Machelen (53,5 procent), ook in Vlaams-Brabant, de enige plaats in Vlaanderen waar het percentage boven de 50 procent uitkomt. De op twee na meest verharde plaats is het Antwerpse Mortsel, waarvan 43,7 procent verhard is. Ook de grote steden Antwerpen (42%) en Gent (38%) hebben een zeer hoge verhardingsgraad.

De minst verharde gemeente zijn Voeren (4,7 procent) in Limburg en de West-Vlaamse plaatsen Zuienkerke (4,8 procent) en Lo-Reninge (5,1 procent).

(lees verder onder de kaart)

De cijfers, die beschikbaar zijn via de Vlaamse provincies, gaan tot op wijkniveau. Eeklo Centrum is met 95 procent de meest grijze wijk van Vlaanderen. Op de tweede plaats komen de Atheneumwijk in Antwerpen en Hasselt Centrum met 94 procent verharding.

Tegelwippen

Ook op Vlaams niveau groeit de laatste tijd het besef dat verharding het best tegengegaan wordt. Zo heeft minister Demir eind vorig jaar beslist dat er geen vergunning meer nodig is om te ontharden.

Ook de publieke opinie wordt warm gemaakt voor minder betonvlaktes en meer groen. Na Nederland een paar jaar geleden, is deze lente ook in Vlaanderen een ‘kampioenschap tegelwippen’ gestart. De bedoeling is om tegen eind oktober zo veel mogelijk straat- of tuintegels op te breken. De campagne past in het Vlaamse klimaatadaptatieplan en de Blue Deal, die van Vlaanderen een klimaatbestendige regio willen maken.