Waarom is bewegen voor een kankerpatiënt of ex-kankerpatiënt belangrijk?

‘’Kankerpatiënten krijgen vaak intensieve behandelingen gedurende lange periodes. Dat kan zorgen voor redelijk wat bijwerkingen zoals misselijkheid, vermoeidheid en spierzwakte. Die hebben grote invloed op de levenskwaliteit van de patiënt. Omdat patiënten zich vaak niet goed voelen, gaan ze ook geen of slechts een beperkte fysieke activiteit doen, en dat werkt de vermoeidheid dan weer in de hand. Studies tonen aan dat regelmatig bewegen tijdens en na kanker de vermoeidheid vermindert, de spierkracht verbetert en ook de fitheid doet omhoog gaan. Bovendien verhoogt beweging de overlevingskansen en zorgt het ook voor meer levenskwaliteit. Zowel fysiek als mentaal voelen patiënten zich beter door regelmatig te bewegen.’’

Hoeveel moet een kankerpatiënt of ex-kankerpatiënt bewegen?

‘’De Wereld Gezondheidsorganisatie (WHO) heeft een reeks aanbevelingen voor fysieke activiteit bij mensen met kanker of ex-kankerpatiënten uitgevaardigd. Zo beveelt ze 150 tot 300 minuten matig intensief bewegen per week aan. Dat is bijvoorbeeld wandelen, rustig fietsen of huishoudelijke taken. Doe je intensiever aan sport – zoals bijvoorbeeld lopen – dan is de aanbeveling 75 tot 150 minuten per week.

Een matige fysieke activiteit is ook veilig bij mensen tijdens hun kankerbehandeling. Het is nog onduidelijk of het ook goed is om tijdens die behandeling al intensief te sporten. Ons advies : zorg tijdens je kankerbehandeling voor een matig intensieve beweging. Het is voor patiënten vaak moeilijk om dit alleen te doen. Graag begeleiden wij deze mensen dan ook tijdens hun herstel. In de meeste ziekenhuizen bestaat er een oncologisch revalidatieprogramma waar patiënten terecht kunnen voor begeleiding na het beëindigen van hun behandeling. Echter ook begeleiding tijdens de kankerbehandeling is mogelijk. ’’

Hoe ziet zo’n beweegprogramma er uit voor een kankerpatiënt?

‘’Patiënten komen bij ons op raadpleging, gevolgd door een individueel testmoment. Op basis hiervan wordt een trainingsprogramma op maat van de patiënt gemaakt, rekening houdend met eventuele beperkingen. Naast conditietraining binnen de juiste hartslagzones, wordt er gewerkt aan kracht van armen en benen, stabiliteit en lenigheid. De patiënten komen twee keer per week trainen, gemiddeld gedurende een periode van drie à 4 maanden. Elke sessie duurt anderhalf uur.

Meestal trainen patiënten bij ons in kleine groepen van vier tot zes personen. Echter ook individuele begeleiding is mogelijk zo dit medisch gezien wenselijk is. Voor zij die niet in het ziekenhuis geraken, voorzien we ook verwijzing naar kinesisten bij de patiënt in de buurt. Er zijn meer en meer samenwerkingen met sportcentra en ik zie nu ook initiatieven om deze mensen op te leiden om patiënten na kanker goed te begeleiden

Helaas ontbreekt op heden nog steeds een nomenclatuur voor oncologische revalidatie. Beweging zou tot de standaardtherapie in de zorg van kankerpatiënten moeten behoren, niet alleen na, maar ook tijdens de behandeling en er is dus absoluut nood aan een nomenclatuur hiervoor!

Is er een onderscheid tussen een kankerpatiënt en een ex-kankerpatiënt?

‘’Dat onderscheid zit in de intensiteit van de training. Iemand die in kankerbehandeling zit, bijvoorbeeld chemo, adviseren we een matige fysieke activiteit. Dat is absoluut veilig. Intensief sporten tijdens chemo raden we dan weer niet aan. Maar eenmaal de kankerbehandeling achter de rug kan iemand proberen om zijn oude niveau van sporten weer te halen, zo nodig met begeleiding. Veel ex-kankerpatiënten hebben dat overigens ook als doel.’’

Hebben bepaalde sporten uw voorkeur?

‘’Wandelen en fietsen zijn de meest toegankelijke sporten. Zeker jongere patiënten willen bijvoorbeeld opnieuw een ‘Start to run’ beginnen. Zwemmen is ook absoluut top. Maar evengoed kan het zijn dat iemand die gewend was om twee uur per week te tennissen, de draad van die sport weer opneemt.’’

Zien ex-kankerpatiënten dat opnieuw sporten of bewegen zelf meteen zitten?

‘’De meeste patiënten die hier komen werden doorverwezen door hun behandeld arts of door de oncocoach of de oncopsycholoog. Ze hebben vaak zelf aangegeven dat het moeilijk is om de draad weer op te pikken. Wij doen ook veel moeite om kankerpatiënten te informeren over het bestaan van oncologische revalidatie en de mogelijkheid om begeleid te worden in hun herstel. Meer en meer patiënten vinden dan ook zelf de weg naar ons. De meeste patiënten zijn zeer gemotiveerd om te starten, maar soms is enige overtuiging nodig. Maar zodra gestart, stellen we vast dat ze volop zin hebben om voort te doen. Weet je, ze ervaren hun lichaam eindelijk weer op een positieve manier.’’

Werken jullie met personal coaches?

‘’Wij hebben op de dienst fysische geneeskunde en revalidatie in het Imeldaziekenhuis drie gespecialiseerde kinesisten die patiënten tijdens hun oncologisch revalidatie begeleiden. Patiënten worden tussentijds ook opgevolgd op de raadpleging. Uiteraard is het de bedoeling dat patiënten na het beëindigen van het programma verder blijven bewegen en een doorstroom naar het reguliere sportaanbod wordt aangemoedigd. De Stichting tegen Kanker sponsort via hun ‘Grants’ fysieke activiteit uitgereikt in 2019, 23 projecten ter bevordering van lichaamsbeweging tijdens en na kanker. Zo werden bij ons bewegingssessies voor kankerpatiënten op het oncologisch dagziekenhuis opgestart en een samenwerking met de sportdienst uitgebouwd.

Is er een verschil tussen mannen en vrouwen?

‘’Neen. Beiden zijn zeer gemotiveerd en enthousiast. Het doel is voor iedereen hetzelfde : terug het leven opnemen van voordien.’’

U bent een absolute believer van bewegen voor kankerpatiënten en ex-kankerpatiënten?

‘’Ik ben absoluut overtuigd van het belang van regelmatig bewegen tijdens en na kanker. Zorg voor een actieve levensstijl met regelmatige beweging. Het vergroot je levenskwaliteit en je overlevingskansen. Ik zie nu ook steeds meer jonge mensen die in de periode van hun chemobehandelingen individueel willen begeleid worden om zo goed mogelijk in vorm te blijven. Uiteraard gebeurt dit steeds in overleg met de oncoloog.’’

Ik vat samen: stop bij diagnose kanker zeker niet met sporten of bewegen?

‘’Zeker en vast. Je moet actief blijven of toch proberen in de mate van het mogelijke. Onderzoek heeft wel degelijk aangetoond dat bewegen voor, maar ook tijdens en na kanker absoluut belangrijk is!”

www.stichtingtegenkanker.be